Herken je dat…zo’n situatie waarbij je getuige bent van je eigen ongemak, omdat jouw jongere collega van 24 jaar mevrouw B. van 72 jaar in de praktijk begroet met ‘jij’ in plaats van ‘u’?
Wat is dat toch waarom ík dat ongemak ‘wel ervaar, terwijl mijn jongere collega zich hier nauwelijks van bewust is!
Komt dat doordat ik uit een tijd kom met andere normen en waarden dan mijn jongere collega? Is het ene daarom beter of slechter dan het andere?
Voor mij in ieder geval een reden om eens dieper in deze materie te duiken in de hoop op wat meer helderheid en minder verwarring. Kortom inzicht krijgen in mijn beleving.
Is gastvrij ook U en JIJ?
Eerst maar eens bij het begin beginnen:
Is het u of jij?
U staat voor afstand en respect, zakelijkheid en status, maar ook nog altijd voor beleefdheid en onderscheid. (Aha, dit is voor mij duidelijke taal, want deze regel is me in míjn tijd met de paplepel ingegeven).
Jij en je zijn in de regel informeel en klinken kameraadschappelijk en vertrouwd. Als ‘u’ het teken van afstandelijkheid is, dan is jij/-je het symbool van solidariteit (Mijn jongere collega is dus het symbool van solidariteit…wauw das mooi toch!).
De manier van aanspreken heeft niets te maken met respect. Het is simpelweg een verandering van onze normen en waarden door de jaren heen. Jongeren associëren het woordje u ook niet direct met respect, terwijl dit vroeger wél zo was.
Nog een andere belangrijke oorzaak waarom steeds minder mensen u zeggen komt voor een groot deel door de jongeren zelf. Zij laten zich beïnvloeden door de Engelse taal, waar iedereen met you wordt aangesproken. Het is ook niet zo heel gek dat als jongeren eenmaal gewend zijn om je te zeggen, velen (onze grootouders) hierin meegaan.
Waarom zou je u zeggen?
Ik heb er het internet maar eens op nageslagen en het volgende gevonden:
‘U’ is altijd goed.
Een grote verandering ten opzichte van 50 jaar geleden is dat toen duidelijke regels golden voor het aanspreken van ouderen en vreemden. Vroeger was het gebruikelijk dat je u zei als je een ouder iemand, of een meerdere die je niet kende, tegenkwam. Het was dan vervolgens aan die ander om te zeggen ‘laten we tutoyeren’, en pas vanaf dat moment mocht je ‘jij’ zeggen”. Nog steeds blijft het netjes om een ouder iemand de eerste keer met ‘u’ aan te spreken. Toch hangt het maar net af van de situatie waarin je je bevindt.
Oké, maar hoe vraag je om te tutoyeren?
Tutoyeren is ‘je’ zeggen tegen iemand in plaats van ‘u’.
Meestal start tutoyeren met de vraag: “Mag ik ‘je’ zeggen?” De ander kan dan antwoorden met: “Ja, dat is prima” of “Nee, liever niet”. Het tegenovergestelde van tutoyeren is ‘vousvoyeren’.
Alle regeltjes ten spijt, is het tutoyeren al lang niet meer zaligmakend. Het zegt namelijk niets over de relatie tussen jou en de ander, en zelfs niet over respect. Je kunt heel beleefd zijn door jij te zeggen, maar ook ontzettend onbeleefd terwijl je u zegt!
Wanneer u en wanneer jij?
-Situatie: De ene ouder komt de andere ouder tegen op het strand.
Het strand is een heel informele plek, iedereen voelt zich vrij en niemand kleedt zich formeel. Je mag dan ook best ‘jij’ zeggen tegen de andere ouder, wanneer de kinderen samen aan het spelen zijn.
-Situatie: Je spreekt een vreemde aan in een winkel.
Een winkel is een veel formelere omgeving, dus is het ook normaal dat je als klant met u wordt aangesproken. Andersom geldt dit dus ook: spreek in deze situatie mensen aan met u, of zij nu medewerker of klant zijn.
-Situatie: Je bent zelf in de 20 en komt op straat iemand tegen van in de 60.
In dit geval geldt de ‘oude’ regel: spreek ouderen die je niet kent altijd aan met u, tenzij diegene zelf aangeeft te willen worden getutoyeerd.
-Situatie: Je bent zelf in de 20 en komt iemand tegen van in de 30.
In deze situatie is het steeds normaler – en meer geaccepteerd – om je en jij te zeggen. Dit kan overigens alleen wanneer het verschil in hiërarchie niet te groot is. Wanneer je net ergens werkt en je de directeur ontmoet, kun je beter met u beginnen.
Het blijft me fascineren…. en jou/u?
